Czad nazywany jest „cichym zabójcą”. Osoba ulegająca zatruciu nie zdaje sobie sprawy z narastającego zagrożenia dla zdrowia i życia. Przyczyną zaczadzeń są wadliwie działające lub niewłaściwie eksploatowane instalacje grzewcze, niedostateczna wentylacja oraz nieszczelności systemów odprowadzania dymu i spalin. Jeżeli chcesz dowiedzieć się, jak uniknąć zatrucia czadem, wszystkie potrzebne informacje znajdziesz w artykule.
Czym jest i jak powstaje czad?
Czad to potoczna nazwa tlenku węgla (CO). W przeciwieństwie do dwutlenku węgla (CO2) czad jest lżejszy od powietrza, co oznacza, że nie gromadzi się przy podłodze, lecz swobodnie rozprzestrzenia się po całym pomieszczeniu. CO jest gazem bezwonnym, bezbarwnym i niedrażniącym, co czyni go szczególnie niebezpiecznym: człowiek narażony na kontakt z czadem nie jest w stanie organoleptycznie wykryć zagrożenia.
Tlenek węgla powstaje w wyniku procesu spalania zachodzącego przy niedostatecznej ilości tlenu. Jest to tzw. spalanie niezupełne paliw stałych (drewno, węgiel), ciekłych (produkty ropopochodne) i gazowych (gaz ziemny, propan-butan). Każde urządzenie, które spala wymienione paliwa, może być źródłem czadu.
Często ograniczenie dopływu tlenu jest następstwem niewłaściwej eksploatacji kominków, pieców, term gazowych, a nawet płyt kuchennych. Bezpośrednią przyczyną powstawania czadu może być zwężenie światła przewodów kominowych przez złogi sadzy. Czad może uwalniać się w trakcie pożarów, w tym także w przypadku pożaru sadzy w kominie. Doprowadza on często do uszkodzenia i rozszczelnienia przewodów kominowych. Jeżeli usterki nie zostaną usunięte, mogą stać się drogą przenikania czadu do pomieszczeń mieszkalnych.
Niedostateczna ilości tlenu może być następstwem małej wydajności instalacji wentylacyjnej lub jej niewłaściwego użytkowania. Przykładem groźnego w skutkach błędu jest zaklejanie kratek wentylacyjnych, aby zapobiec utracie ciepła. Jeżeli dodatkowo uszczelnisz okna i drzwi, to możesz doprowadzić do niemal całkowitego wstrzymania dopływu powietrza do pomieszczenia, w którym znajduje się kominek lub gazowy podgrzewacz wody.
Kluczowa dla zapewnienia ochrony przed czadem jest szczelność przewodów do odprowadzania dymu i spalin. Należy też przeciwdziałać zawracaniu dymu w kominie. Brak ciągu (odwrócony ciąg) sprawia, że dym, a wraz z nim czad, może dostawać się do lokali mieszkalnych. Pomieszczenia, w których znajdują się przewody kominowe oraz urządzenia grzewcze – m.in. piece, piecyki gazowe, kominki, płyty kuchenne, nagrzewnice gazowe – należy regularnie wietrzyć i zapewnić stałą wymianę powietrza. W przypadku pojawienia się czadu dobra wentylacja może zmniejszyć jego szkodliwy wpływ.
Jakie są objawy zatrucia czadem?
Tlenek węgla wnika do organizmu drogami oddechowymi. Gdy trafi do pęcherzyków płucnych, błyskawicznie łączy się z hemoglobiną: proces przebiega 200-300 razy szybciej niż wiązanie hemoglobiny z tlenem. W efekcie dochodzi do szybkiego niedotlenienia organizmu. Jeżeli działanie CO nie zostanie przerwane, to w krótkim czasie prowadzi do nieodwracalnych zmian w organizmie. Wystarczy powiedzieć, że oddychanie powietrzem, w którym znajduje się 0,16% CO, już po dwóch godzinach kończy się zgonem.
Jedynym specyficznym, charakterystycznym objawem zatrucia CO jest różowe zabarwienie skóry. Pozostałe objawy są niespecyficzne. Lekkie zatrucie czadem powoduje ból i zawroty głowy, nudności i wymioty. Przy ciężkich postaciach zatrucia dochodzi do utraty przytomności, drgawek i zaburzeń krążenia krwi oraz akcji oddechowej. Finałem jest zatrzymanie akcji serca i oddechu.
Jak pomóc osobom zatrutym CO?
W przypadku podejrzenia zatrucia czadem należy natychmiast otworzyć okna i wyprowadzić lub wynieść poszkodowaną osobę z pomieszczenia. Jeżeli poszkodowany jest przytomny, trzeba zapewnić mu komfort cieplny i ułożyć w pozycji leżącej lub półleżącej. Osoby nieprzytomne należy ułożyć w pozycji bezpiecznej, a w przypadku ustania akcji serca rozpocząć niezwłocznie akcję resuscytacyjną (oddychanie usta-usta i masaż serca).
W każdym przypadku zaczadzenia natychmiast po opuszczeniu strefy zagrożenia wezwij pogotowie i straż pożarną. Specjaliści zapewnią osobie poszkodowanej właściwe leczenie (m.in. podawanie czystego tlenu) i ustalą źródło powstawania czadu.
Jak zabezpieczyć się przed czadem?
W pomieszczeniach z urządzeniami grzewczymi oraz przewodami kominowymi należy zainstalować czujniki czadu i dymu. Już najprostsze urządzenie, które reaguje głośnym sygnałem dźwiękowym na pojawienie się toksycznych gazów, skutecznie zmniejsza zagrożenie dla zdrowia i życia. Bardziej skomplikowane czujniki można połączyć z systemami inteligentnego domu, które są w stanie generować alerty, a także przesyłać je do odpowiednich osób lub służb. Podczas instalacji należy pamiętać, aby umiejscowić czujnik w górnej części pomieszczenia (częstym błędem jest położenie czujnika np. na pralce)
Czujniki dymu i czadu to środki reagowania na zagrożenie, które już wystąpiło. Równie ważne, jeżeli nie istotniejsze, są działania prewencyjne, czyli zapobieganie powstawaniu czadu i jego uwalnianiu się do pomieszczeń, w tym szczególnie pomieszczeń mieszkalnych. Kluczowe znaczenie dla zabezpieczenia przed czadem mają wysokiej jakości kominy, które mają odpowiednią szczelność.
Najtrudniej spełnić wysokie wymagania jakościowe kominom murowanym z cegły. Bez porównania bezpieczniejsze i łatwiejsze w montażu są kominy systemowe – stalowe oraz ceramiczne. Oba rozwiązania gwarantują wysoką szczelność, a także łatwość montażu. Jednak kominy ceramiczne mają wyjątkowo długi czas eksploatacji, liczony w dziesięcioleciach. Wykonana z nich instalacja jest odporna na agresywną chemię, gwałtowne zmiany temperatury i działanie czynników pogodowych. Jeżeli komin został zbudowany zgodnie z zaleceniami producenta, to – poza uszkodzeniami mechanicznymi – jest praktycznie niezniszczalny. Więcej informacji znajdziesz w artykule Pięć argumentów, dlaczego warto wybrać komin ceramiczny.
Tu znajdziesz kominy na lata. Poznaj naszych partnerów