Jeszcze kilka lat temu piece gazowe były zalecaną i dotowaną alternatywą dla urządzeń grzewczych na paliwo stałe. Obecnie jest niemal pewne, że ogrzewanie gazem na naszych oczach odchodzi do lamusa. Dlaczego? Kraje Unii Europejskiej postanowiły uniezależnić się od rosyjskiego gazu. To następstwo agresji Rosji na Ukrainę i zakręcania gazowego kurka z powodów politycznych. Jak proces odchodzenia od gazu wygląda w praktyce i na jakie źródła energii warto postawić?
RePowerEU w odpowiedzi na agresję Rosji na Ukrainę
Gwałtowna zmiana sytuacji geopolitycznej i kryzys na rynku paliw sprawiły, że Unia Europejska przedefiniowała politykę energetyczną. 8 marca 2022 r. Komisja Europejska ogłosiła RePowerEU.Dokument zapowiada przyspieszenie zmian zaproponowanych w ramach pakietu Fit for 55.
Nadzwyczajne działania mają na celu zwiększenie niezależności i odporności unijnego systemu energetycznego od paliw z Rosji. Głównym celem jest szybkie odejście od stosowania gazu do produkcji energii elektrycznej i ciepła. UE chce zastąpić paliwa kopalne OZE (Odnawialnymi Źródłami Energii). Szansą jest też szersze wykorzystanie wodoru i biometanu.
Sytuacja jest niezwykle poważna, bo aktualnie ponad 40% całkowitego zapotrzebowania na gaz w Unii Europejskiej zaspokajają dostawy z Rosji. Z tego samego źródła pochodzi 27% ropy naftowej i 46% węgla.
Ceny paliw kopalnych gwałtownie rosną, co stwarza zagrożenie dla budżetów gospodarstw domowych. Dlatego jedną z kluczowych wytycznych RePowerEU jest wsparcie finansowe osób i gospodarstw domowych o najniższych dochodach. Drugim wyzwaniem jest zapewnienie odpowiedniej ilości węgla i gazu na okres przejściowy. W tym celu KE kładzie nacisk na magazynowanie „błękitnego paliwa” oraz dywersyfikację dostaw poprzez zwiększenie importu LNG (gaz ziemny w stanie ciekłym) spoza Rosji.
Czy Unia zakaże pieców gazowych?
Czy ogłoszenie RePowerEU oznacza, że Unia Europejska zakaże eksploatacji pieców gazowych? Pytanie jest zasadne, bo KE wprost zachęca kraje członkowskie do wprowadzania zakazu sprzedaży ogrzewania gazowego. Na przykład w Niemczech nowe prawo będzie obowiązywało już od 2024 r.
Zgodnie z nowymi propozycjami momentem zwrotnym będzie 2029 r., gdy zacznie obowiązywać standard ZEB (zeroemisyjne budynki). Oznacza on całkowity zakaz montowania (i sprzedaży) urządzeń grzewczych emitujących CO2 (czyli również kotłów gazowych) w nowych obiektach. Dozwolone będą wyłącznie instalacje działające bez udziału paliw kopalnych. Jednocześnie obowiązkowe stanie się montowanie instalacji fotowoltaicznych w budynkach komercyjnych i siedzibach instytucji publicznych.
Proces legislacyjny Fit for 55 zakończy się w 2023 r., a prawo zacznie obowiązywać nie szybciej niż w 2024 r. Nowe przepisy wpisują się w tendencje obserwowane już teraz na rynku systemów grzewczych. Wielu użytkowników rezygnuje z kotłów gazowych. Powodem jest wysoka cena „błękitnego paliwa”. Nic nie zapowiada, aby w najbliższym czasie paliwa kopalne potaniały. Stąd zmiana nastawienia użytkowników, która jest doskonale widoczna we wnioskach składanych w ramach programu Czyste Powietrze.
Propozycja Komisji Europejskiej a program Czyste Powietrze
Przez pierwsze trzy lata działania programu Czyste Powietrze najchętniej wybieranymi urządzeniami grzewczymi były kotły gazowe 1. Jednak w 2022 r. ich popularność zaczęła szybko spadać: w styczniu stanowiły 47% wszystkich dofinansowywanych urządzeń grzewczych, lecz w kwietniu już tylko 26%. Jednocześnie wzrosła liczba wniosków o dofinansowanie pomp ciepła: od 17% w styczniu 2021 r. do 49% w kwietniu 2022 r.
Jeżeli nowe prawo wejdzie w życie zgodnie z planem, to osoby zainteresowane ogrzewaniem gazowym będą mogły ubiegać się o dofinansowanie zakupu kotłów do 2025 r. (wcześniej był to 2027 r.). W podobnej sytuacji znalazły się osoby, które planują skorzystać z dofinansowania zakupu kotłów na paliwa stałe, w tym m.in. na pellet oraz kotłów zgazowujących drewno – więcej o tych urządzeniach w artykule Kocioł zgazowujący drewno – jak działa i jaki komin do niego dobrać? W 2029 r. kotły gazowe zostaną wycofane ze sprzedaży. Jednak w dalszym ciągu będzie można użytkować już działające instalacje gazowe.
Czy piec gazowy i ogrzewanie gazem to rozwiązania ekologiczne?
Gaz jest najbardziej ekologiczny ze wszystkich paliw kopalnych. Kocioł kondensacyjny na “błękitne paliwo” wytwarza średnio o połowę mniej CO2 niż kocioł węglowy – nawet wtedy, gdy używasz starannie dobranego paliwa (poznaj Najgorsze i najlepsze paliwa do kotłów grzewczych oraz kominków). Ogrzewanie gazem wiąże się też ze znacznie niższą emisją szkodliwych produktów spalania, w tym przede wszystkim toksycznych związków azotu i siarki. Nie zmienia to faktu, że proces spalania gazu wywiera negatywny wpływ na środowisko naturalne.
Zmiany przepisów obowiązujących w UE, wzrost świadomości ekologicznej i wysokie ceny paliwa to czynniki, które w ciągu najbliższej dekady zakończą historię ciepłownictwa opartego na gazie.
Źródła:
1 https://czystepowietrze.gov.pl/najnowszy-ranking-programu-czyste-powietrze-na-czele-pomorskie-gminy/
https://energia.rp.pl/gaz/art36479141-grzanie-gazem-bedzie-nadal-mozliwe
https://www.ey.com/pl_pl/ukraina-serwis-informacyjny/europejski-plan-repowereu
Tu znajdziesz kominy na lata. Poznaj naszych partnerów